Noten leren lezen voor piano is ontzettend handig:

• Het is een snelle manier om nieuwe liedjes te kunnen spelen
• Het is dé manier om klassieke muziek te leren spelen
• Wat je ook wil leren: voor werkelijk elke muziekstijl is er bladmuziek te vinden

Als beginner begin je natuurlijk bij het begin. In dit artikel leer je in 6 stappen de basis van het noten lezen voor piano.

Ben je klaar om te beginnen? Hier gaan we!

Stap 1: De notenbalk

Een notenbalk bestaat uit 5 horizontale lijnen boven elkaar.

Stap 2: Noten leren lezen

Een toon is datgene wat je hoort. Wil je dit vastleggen op muziekschrift, dan doe je dat met een noot.

Een muzieknoot noteer je op de lijnen (dan loopt de lijn door de noot heen) of tussen de lijnen van de notenbalk.

Deze komen overeen met de witte toetsen van de piano.

Hoe hoger de noot klinkt, hoe hoger deze op de notenbalk staat. Hoe lager de noot klinkt, hoe lager op de notenbalk.

Een notenbalk heeft 5 lijnen. Soms zijn tonen echter nog hoger of lager dan op de notenbalk past. Om deze toch weer te geven, gebruik je één of meerdere ‘hulplijntjes’.

Dit zijn extra lijntjes waarmee je meer noten boven of onder de notenbalk kan noteren.

 

Tip: Wil jij snel en gemakkelijk noten leren lezen? Met onze online cursus  Leer noten lezen in 5 dagen leer je de belangrijkste onderdelen van het muziekschrift kennen. Inclusief voorbeelden met bekende wijsjes én quizvragen om te oefenen!

Lees meer over deze cursus

Stap 3: Notennamen

Wanneer je begint met noten leren lezen en piano spelen, begin je eerst met de witte toetsen.

De basistoonladder waar je mee begint, is de toonladder van C. Om deze toonladder te kunnen spelen, gebruik je alleen de witte toetsen.

De volgorde van de noten is, van laag naar hoog: C-D-E-F-G-A-B-C.

Onthou deze volgorde goed, want je hebt ze nodig bij de volgende stappen.

Nu ken je de toonladder van C.

Stap 4: De namen van de witte toetsen

Een piano heeft 88 toetsen: 52 witte en 36 zwarte. Gezamenlijk vormen deze het ‘klavier’, het toetsenbord van de piano.

De zwarte toetsen zijn verdeeld in groepjes van twee en groepjes van drie.

Een ‘C’ toets op een piano vind je zo:

• Zoek een groepje van twee zwarte toetsen
• De witte toets die links van de eerste zwarte toets zit, is een ‘C’
• Nu je de C hebt gevonden, weet je ook de namen van de andere toetsen (de volgorde van de toonladder van C!).

Ben je aan het eind gekomen van de toonladder, dan begin je gewoon weer opnieuw met de notennamen, net zo lang tot je aan het eind van het piano toetsenbord bent.

De laagste toon op de piano, helemaal links op het klavier, is een A. De hoogste toon op de piano, helemaal rechts, is een C.

Nu weet je de namen van de witte toetsen van de piano.

Over de namen van de zwarte toetsen leer je meer in stap 6.

 

Noten lezen voor dummies

Handig boekje voor beginnende muzikanten

Bekijk dit boek

 

Stap 5: De muzieksleutels

Een pianostuk heeft vaak twee notenbalken. In principe is de bovenste notenbalk bedoeld voor je rechterhand, en de onderste voor je linkerhand.

Aan het begin van de notenbalken staan verschillende muzieksleutels: de G-sleutel en de F-sleutel.

Vaak denken mensen dat de ene sleutel voor de linkerhand is en de andere sleutel voor de andere. Dit is niet waar:

• De G-sleutel wordt gebruikt voor hogere tonen
• De F-sleutel voor lagere.

Omdat bij een piano de hogere tonen aan de rechterkant zitten, speel je die meestal met je rechterhand. De lagere tonen zitten bij een piano aan de linkerkant, dus die speel je vaak met je linkerhand.

We behandelen ze één voor één.

De G-sleutel

De bovenste notenbalk is bedoeld voor je rechterhand. Deze begint met een G-sleutel (ook wel vioolsleutel genoemd). De G-sleutel heet zo omdat deze aangeeft waar de G-noot ligt.

De krul van de G-sleutel begint op de tweede lijn van onderen. Deze lijn wijst de G aan. Nu weet je dus hoe de noot op de tweede lijn heet: G.

Nu je weet wat de G is, weet je ook hoe de andere noten op de notenbalk heten als je elke keer een stap omhoog of omlaag gaat (weet je de toonladder van C nog?)

Je ziet dat de C-noot onder de notenbalk staat en daarom een extra hulplijntje heeft. Deze C noemen we op de piano de ‘centrale C’.

 

Tip: Dit zijn de beste apps om muzieknoten te oefenen

 

Wat is de centrale C

De centrale C zit in het midden van de piano. Vanuit deze C beginnen veel nummers. Begin je met de basistoonladder van C op de piano, dan begin je bij dit startpunt.

Ook kan je de centrale C zien als een soort scheiding tussen de toetsen die je met je linkhand bespeelt en de toetsen die je met je rechterhand bespeelt.

 

De F-sleutel

De onderste notenbalk is voor je linkerhand. Deze begint meestal met de F-sleutel. Deze geeft aan waar de F-noot ligt.

Tussen de twee puntjes van de F-sleutel ligt een lijn. Deze lijn wijst de F aan. Nu weet je hoe de noot op deze lijn heet: F.

Nu je weet wat de F is, weet je ook hoe de andere noten op de notenbalk heten als je elke keer een stap omhoog of omlaag gaat.

Je ziet dat de C-noot boven de notenbalk staat en daarom een hulplijntje heeft. Ook dit is de centrale C: dezelfde C-noot als bij de G-sleutel op de bovenste notenbalk.

Let op: zoals je ziet gaat deze C-toonladder van hoog naar laag, in plaats van laag naar hoog (zoals in het voorbeeld met de G-sleutel). Dit betekent dat ook de volgorde van de noten omgekeerd is: C-B-A-G-F-E-D-C.

 

 

Stap 6: De namen van de zwarte toetsen

De namen van de zwarte toetsen worden weergegeven met deze tekens:

• # (een kruis)
• ♭ (een mol)

We behandelen ze één voor één.

Kruizen

Je kent inmiddels de toonladder van C: C-D-E-F-G-A-B-C.

Als je van F naar G gaat, ga je een hele toon omhoog.

Een kruis geeft aan dat een bepaalde noot een halve toon omhoog moet.

Hoe werkt dit op een notenbalk?

Wanneer er een kruis voor een noot staat, verandert de naam van de noot.

• Een C met een kruis (C#) wordt een Cis (spreek uit: Sies)
• Een D met een kruis (D#) wordt een Dis (spreek uit: Dies)
• Een E met een kruis (E#) wordt een Eis (spreek uit E-ies)
• Een F met een kruis (F#) wordt een Fis (spreek uit Fies)
• Een G met een kruis (G#) wordt een Gis (spreek uit Gies)
• Een A met een kruis (A#) wordt een Ais (spreek uit A-ies)
• Een B met een kruis (B#) wordt een Bis (spreek uit Bies)

 

 

Hoe werkt dit op een piano?

Als je een noot leest met een kruis, speel je niet de witte toets die bij die noot hoort, maar de eerstvolgende toets rechts daarvan (= een halve toon hoger).

Dat is bijna altijd een zwarte toets, maar kan soms ook een witte toets zijn (maak je geen zorgen, tegen de tijd dat je die tegenkomt ben je al lang gewend om met kruizen te spelen).

Mollen

We blijven nog even bij de toonladder van C: C-D-E-F-G-A-B-C.

Als je van G naar F gaat, ga je een hele toon omlaag.

Een mol geeft aan dat een noot een halve toon omlaag moet.

Hoe werkt dit op een notenbalk?

Wanneer er een mol voor een noot staat, verandert de naam van de noot:

• Een C met een mol (C♭) wordt een Ces (spreek uit: Ses)
• Een D met een mol (D♭) wordt een Des
• Een E met een mol (E♭) wordt een Es
• Een F met een mol (F♭) wordt een Fes
• Een G met een mol (G♭) wordt een Ges
• Een A met een mol (A♭) wordt een As
• Een B met een mol (B♭) wordt een Bes

 

 

Hoe speel je dit op de piano?

Kom je een noot tegen met een mol, dan speel je niet de witte toets die erbij hoort, maar de eerstvolgende toets links daarvan (= een halve toon lager).

Dat is bijna altijd een zwarte toets, maar dat kan soms ook een witte toets zijn (maak je geen zorgen, tegen de tijd dat je die tegenkomt ben je al lang gewend om met mollen te spelen).

Let op: Zwarte toetsen hebben dus twee namen.

Welke naam je gebruikt, hangt af van welke noot hij is afgeleid:

• Een Cis is een C die een halve toon verhoogd is (C#)
• Een Des is een D die een halve toon verlaagd is (D♭)

Voor beide noten gebruik je dezelfde zwarte toets, zoals je kunt zien in de afbeelding hierboven.

Dat geldt bijvoorbeeld ook voor:

• Een Fis – Een F die met een halve toon verhoogd is (F#)
• Een Ges – Een G die met een halve toon verlaagd is (G♭)

En:

• Een As – Een A die met een halve toon verhoogd is (A#)
• Een Bes – Een B die met een halve toon verlaagd is (B♭)

Kruizen en mollen zijn in het begin best even lastig, maar als je het principe doorhebt, weet je precies wanneer je de zwarte toetsen wel of niet moet gebruiken en wat de juiste benaming is.

 

Notenkwartetspel

Leer spelenderwijs noten lezen met die kwartetspel

Bekijk dit spel

 

Wil jij noten leren lezen voor piano? Bekijk dan deze cursus!

Over notenleer valt ontzettend veel te vertellen, meer dan hier in een artikel past. Pianist Cor Bakker ontwikkelde een online cursus voor beginners, waarin hij op heldere en eenvoudige wijze uitlegt hoe je noten leert lezen.

Je leert alles over het notenschrift en kan na de cursus zelf aan de slag met bladmuziek voor beginners. Hier lees je onze uitgebreide Pianospelen met Cor review.

 

Ga direct door naar Pianospelen met Cor

 

Basis noten leren lezen voor piano: Samenvatting

Basis noten lezen voor piano doe je dus zo:

• Onthou de toonladder van C: C-D-E-F-G-A-B-C
• Kijk of er een G-sleutel of een F-sleutel wordt gebruikt
• Bepaal waar de G-noot of de F-noot staat
• Aan de hand van de G en de F kan je nu ook de andere muzieknoten benoemen
• Staat er een kruis voor de noot, dan wordt de naam van de noot aangepast en gaat deze een halve toon omhoog
• Staat er een mol voor de noot, dan wordt de naam van de noot aangepast en gaat deze een halve toon omlaag

Tip 1: Begin je net met spelen, schrijf dan gerust de namen bij de noten op de notenbalk als je dit handig vindt

Tip 2: Neem de tijd! Je hebt vroeger ook niet in 1 dag leren lezen. Dat ging letter voor letter. Eerst woordjes, toen zinnen en daarna pas hele bladzijdes en boeken.

Dat geldt ook voor iedereen die noten leert lezen: stap voor stap word je steeds beter.

Naast kruizen en mollen zijn er nog veel meer tekens en symbolen die gebruikt worden in bladmuziek. Net als verschillende maatsoorten. Hoe langer je speelt, hoe meer je er zult tegenkomen.

Het fijne is dat noten leren lezen niet eerst hoeft vóórdat je begint met piano spelen. Het kan tegelijkertijd.

Dat is misschien nog wel makkelijker: zo kan je je kennis meteen in de praktijk toepassen.

Gefeliciteerd!

Je hebt nu de basis van het noten lezen voor piano geleerd! Je weet nu:

• Welke noten bij de toonladder van C horen
• De namen van de witte toetsen
• Het verschil tussen de G-sleutel en de F-sleutel
• Hoe je noten kan lezen op een notenbalk met een G-sleutel
• Hoe je noten kan lezen op een notenbalk met een F-sleutel
• Wat het betekent als er een kruis voor een noot staat
• Wat het betekent als er een mol voor een noot staat
• Wanneer je de zwarte toetsen moet gebruiken en hoe ze heten.

Dat je je nu al hebt verdiept in de basis, getuigt van inzet en doorzettingsvermogen. Iets wat je zeker nodig hebt als je piano wil leren spelen. Goed gedaan!

 

Lees ook:

• Noten leren lezen voor piano: Met deze cursus leer je spelen met bladmuziek
• Piano leren spelen als volwassene? 12 dingen die je moet weten!
• Online piano leren spelen: Ontdek welke cursus het beste bij je past